Mimar Erol YOLCU
Özellikle çok sayıda yapının etkilendiği depremlerde hasar tespitinin hızlı ve güvenilir bir şekilde yapılması önem arz eder. Acil hasar tespiti yaparken unutulmaması gereken konu, artçı depremlerin olacağıdır. Dolayısıyla yapı bir süre daha yatay etkilere maruz kalacak ve stabilite sorunu yaşayabilecektir. Bu sebepten dolayı tespit çalışmasında bu durum da dikkate alınmak zorundadır. İlk etapta hangi yapı olursa olsun depreme maruz kalmış bir yapıya girmemek iş esasıdır. Dolayısıyla ilk hasar tespit aşaması, yapıya girmeden birtakım verileri elde etmeye yönelik olmalıdır. Önce ilgili yapının 4 cephesine karşıdan bakılır. Eğer yapı düşeyliğinde gözle görülecek bir eğilme varsa yani yapı şakülünde bozulma varsa bu yapı kullanılamaz yada kullanılamaz durumda demektir.
Binalarda performans analizinin yapılmasında öncelikle karot deney numuneleri alınması gerekmektedir. Bu deney sonuçları laboratuvara gönderilerek basınç altında dayanımları ölçülür. Bu sonuçlara istinaden binanın projesiyle birlikte yeniden proje çizilerek bina dayanımı test edilir. Kolonlarda uygulama aşamasında imalatı yapılan demirler ısıl işlemle röntgen işlemiyle belli edilir. Projeye uygunluk kontrol edildikten sonra bina tamamen performans testine girer. Tüm bu işlemlerin sonucunda binanın sağlamlığı yada hasar durumu ortaya çıkmaktadır.
Az Hasarlı Bina Nasıl Anlaşılır?
Bodrumdan başlayarak üst katlara doğru her kolonun üst ve alt uçları, perdelerin tamamı incelenir. Taşıyıcı sistemde sıvadan betona geçmeyen çatlaklar olabilir. İlgili elemanın bir keski ile yapıyı dolaşması gereklidir. Kolon, kiriş kolon birleşimi üzerine tekabül eden çatlakların her birindeki sıvayı keski ile kazıyıp çatlağın kolona/kiriş kolon birleşimine sirayet edip etmediğine bakılmalıdır. Sıvalar dökülmüş olabilir, yapının az hasarlı gruba girmesi için çatlakların kolona / kiriş kolon birleşimine sirayet etmemesi gerekmektedir. Bölme duvarlarda 2-3 milimetrelik kurşun kalemin gireceği genişlikte çatlaklar olabilir. Çatı yada kalkan duvarlar zarar görmüş olabilir.
Orta Hasarlı Bina Nasıl Anlaşılır?
Kolonda yada kiriş-kolon birleşiminde çatlak görüldüğünde sıva kaldırılır. 1 milimetreden fazla olmayan çatlaklara rastlanabilir. Bu durumda paspayı olan kısım yani kabuk kabarmış olabilir ama dökülme yada düşme yapmaz. Tek bir kiriş kolon birleşiminde yada kolonda bu tip bir sorun varsa orta hasarlı kararı verilebilir. Bu tür binalar güçlendirmeye uygun binalardır.
Ağır Hasarlı Bina Nasıl Anlaşılır?
Kolonda yada kirişte 4 milimetre civarı yada daha yüksek çatlaklar oluşmuştur. Bu durumda paspayı olan kısım yani kabuk olan kısım kabarmış ve dökülmüştür. Özellikle kolonun alt ve üst uçlarında, kirişlerin sol ve sağ uçlarında çatlaklar görünür. Kısa kolon oluşan yerlerde ( pencere gibi ) kolonlara çatlaklar görünür. Tek bir kiriş kolon birleşiminde yada kolonda bu tip bir sorun görülmesi halinde ağır hasarlı kararı verilir.