Hikâye 1- Helvacılar Mahallesinden Ovalı Kazım Hoca(Kazım Gökgöz 1919- 1988) evinde her taana aşı(Tarhana çorbası) yenildiğinde hep taana aşının hikâyesini anlatırmış. Kendisi aslen Denizli merkeze bağlı Pamukkale yakınındaki Çeşmebaşı köyünden Kızılışıklı Yörüklerinden imiş. … Yılında Buldan’a yerleşmiş. Bu hikâyeyi torunu (Oğlunun kızı) Serap Yeşildağ anlatmıştır.
Bir sonbahar günü, akşamüzeri ormandaki Yörük çadırına iki kişi gelmiş. “Biz tanrı misafiriyiz, bugün size misafir olmak istiyoruz, kabul eder misiniz? demişler. Yörük aile de onları çadıra buyur etmiş. Fakat hâlihazırda misafirlerine yedirecekleri fazla bir şeyleri yokmuş. Öyle ya, akşamüstü gelen misafir açtır, onu doyurmak gerekir. Çadırın beyi misafirlerle sohbet ederken, hanımı da ellerinde olan malzemelerle bir çorba yapmış. Biraz un, biraz yoğurt, birkaç domates, birkaç acı biber, soğan, tuz, su. Bunlarla yaptığı çorbayı misafirlerinin önüne koymuş, hep birlikte yemişler. Misafirlerden birisi hoşuna giden bu çorbanın adını sormuş. O zamana kadar çadırın hanımı hiç böyle çorba yapmamış, haliyle adı yokmuş. Ama ilk aklına geleni söylemiş. “Dar Hane Çorbası”. Misafirler gece yatıya kalmış. Ertesi sabah birer bardak süt içerek gitmiş. Aradan birkaç hafta geçince çadıra birkaç atlı gelmiş. Çadırın beyine şöyle demişler. “Padişahımızın selamı var. Günler önce bir akşam size misafir olmuşlar. Sizin çorbayı çok beğenmişler. Sizden tarifini almaya geldik”. Atlılar getirdikleri hediyeyi vermiş. Tarhana çorbası tarifini alarak dönmüşler. Yörük ailede misafirlerinin padişah olduğunu öğrenmiş. Tarhana çorbası da saray mutfağında yerini almış.
Kaynakça – Serap Yeşildağ -1978
Hikâye 2- Bir akşamüzeri padişah Yavuz Sultan Selim ve veziri Edirne’de kıyafet değiştirerek Ramazan ayında sokaklarda geziyormuş. O dönemde Edirne’de Ramazan ayında iftarda misafir ağırlamak çok rağbette imiş. Peygamberimizin(SAV) hadisi; Kim bir oruçluya iftar ettirirse kendisine onun sevabı kadar sevap yazılır, üstelik bu sebeple oruçlunun sevabında hiçbir eksilme olmaz- Tirmizi, İbn-i Mace. Bir esnaf akşama dükkânını kapatıp evine giderken birçok evden iftara çağrılırmış. “ Gel bizde iftar ya” diye. Padişah Yavuz Sultan Selim bunu bildiği için böyle bir uygulama yapmış. Dar gelirli bir mahallede akşam saatlerinde dolaşırken oruç bozmak için top patlamış. O anda önünden geçmekte oldukları eski bir evin önünde o anda yaşlı bir kadın seslenmiş. “Gelin evlatlarım, top patladı, karnınız açtır, Allah(CC) ne verdiyse yiyelim” sultan Yavuz ve veziri içeri girmiş, selam vermiş. Kandil ışığında yer sofrasında oturmakta olan yaşlı bir adamın yanına bağdaş kurarak oturmuşlar. Sofraya sadece çorba gelmiş. Başka yiyecek gelmemiş. Çorbayı içmişler. Sultan Yavuz ve veziri yaşlı adamın başka bir şeyleri olmadığını anlamış. Vezir o sırada “Padişahım gördünüz mü? Ne lezzetli bir çorba idi” demiş. Yaşlı karı koca misafirlerinin padişah olduğu nu öğrenince çok üzülmüş. “Aaa, siz padişah ve vezir misiniz?” demiş. “Kusura bakmayın, biz yoksul ve dar gelirli insanlarız. Bu dar hanemizde ancak bu çorbamız var. Dar hane çorbası ikram edebildik size. Başka bir şey ikram edemedik” demiş. Sultan Yavuz ve veziri helalleşerek evden ayrılmış. Yaşadıklarından çok etkilenmiş. Mahalle halkına ciddi bir yiyecek yardımında bulunmuş. Dar hane çorbası zamanla Tarhana çorbasına dönmüş.
Genel Bilgi – Taana aşı(Tarhana Çorbası) pişerken tarhana, su ve salçadan başka yağ olarak zeytinyağı, tereyağı veya kuyruk yağı ilave edilir. Ayrıca kurutulmuş acı biber, haşlanmış börülce, kuzu kavurma ilave edilebilir. Yanında taze patlıcan(Mor kulak) veya diziden getirilen kır patlıcan patlatılarak yenebilir ya da turp yenebilir. Sade kaşıklandığı gibi tarhana çorbası içine bayat ekmek ufalanıp atılarak kaşıklanabilir. Yiyenlere afiyet olsun. Yarasın.
Milas’ın bir köyünde kadının kocası ölmüş. Kadın kocasının ölüsüne bakarak şöyle demiş.
Baktın hava yağmur havası
Ocakta tarhana çorbası
Ne diye öldün kör olası.
Irahmetlik Yaşara ninem(Babaannem, taana aşı pişireceği zaman şöyle derdi
Memurun maaşı
Akçeşme, Gayran gaşı
Gitcen Toprakçı Gaşı
Yicen börülceli taana aşı
Kaynakça- Emekli öğretmen, araştırmacı Yılmaz Kahrıman(İnternet)
Serap Yeşildağ(1978)