BULDAN KÜLTÜRÜ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA (7)

Dağdan gelir, taştan gelir, boynu kırık aslan gelir(Balta). Dağdan gelir taştan gelir, ağzı bağlı aslan gelir, eğilir su içer, bağırır oğlak gibi(Kağnı). Dam ardından keçi geçer, say bak başı geçer(Kazma). Evde misafir vardı, mantosu yeşil, elbisesi kırmızı, düğmesi siyah(Karpuz).  El kadar yoncacık, dağdan domuzu indirir(Tarak). Elemez, melemez, ocak başına gelemez(Tereyağ). Gökte uçar kanadı yok, şekere benze tadı yok(Kar). Hey bindiri bindiri, ağaçları beyleri attan indiri((Kaka, çiş). Harıl harıl harıldar, gürül gürülgürülder, selvi kavak yıkıldı, bir ucu benim elimde(Çözgü). Hey ne idim ne idim, ben bir kutlu bey idim, felek beni taşladı, kızgın suda haşladı(Kestane). Hacı amcanın katırı, ne sararsan götürü(Sacayak). Harımdar atlar, altında yumurtlar(Kabak). Hindi kümeste, kuyruğu dışarıda(Tava).  Hop hop orada, ağaç dibinde küçük maya(Tavşan). Hangi bağdan üzüm olmaz(Ayakkabı bağı). İçi peynir mayası, dışı kömür karası(Kestane). İçi darı, dışı deri(Patlıcan). İçi taş, dışım taş, ha dolaş, ha dolaş(Minare). İstanbul’da bir tane, İzmir’de iki tane, Adana’da hiç yok, hindi içinde pek çok(İ harfi). Karşıdan gelir kor kor, gözleri var var mor mor, bin bir ayaklı, demir dayaklı(Tren). Kapı ardında gümüş değnek(Sümük). Karadır katran gibi, sıçrar şeytan gibi(Pire). Karanlık damda kan ışıldar(Pekmez). Kara kaşık, duvara yapışık. (Kırlangıç yuvası). Kat kat döşek, bunu bilmeyen eşek(Lahana). Mavi atlas, makas kesmez, iğne batmaz, terzi biçmez(Gökyüzü). Öptüm şekerlendi, teptim tekerlendi(Kavun). Oturmuş kadı gibi, gözleri cadı gibi(Ocak). O yanı mermer, bu yanı mermer, içinde deli Ömer((Rakı). Öteyaka’da dedem oturur, biri yatar biri kalkar(Terazi). Sarıdır yumrudur, kat kat katmerlidir(Soğan). Sıra sıra odalar, birbirini kovalar(Tren). Sakalı var dede değil, kuyruğu var fare değil(Pırasa). Sarıdır sarkar, düşerim diye korkar(Şeftali, ayva). Sandığım kapandı, püskülleri dışarıda kaldı(Darı koçanı). Türkiye’nin en karanlık yeri neresidir?(Bodrum). Tıkırdatmadan odun keser(Kurt). Yer altında kazan kaynar(Karınca). Yer altında yağlı kayış(Yılan). Yer altında kilitli sandık(Ölü). Yer altında dedem sakalı(Pırasa). Yer altında kara bardak(Turp). Yer üstünde babam başı(Lahana). Yer üstünde kara ip(Karınca sırası). Yeşildir emme türbe değil, siyahtır emme zeytin değil, beyazdır emme peynir değil(Turp)
C- BULDAN’A ÖZGÜ LAKAPLAR
Araphasanlar (Fazla esmer olduklarından sülalede Hasan adının çok olduğundan. Alılar(Ailede Ali adı çok olmasından). Aktana- Aktarhanalılar(Çok tarhana yaptıklarından, aynı zamanda tarhana satışı yaptıklarından). Ayıcılar(Sülalede ayı ile uğraşanlar, ayı oynatanlar olduğundan). Azizler, Alimolla, Arap Haliller, Arabacıla, Acapla, Aşıla, Avralıla, Alala(Ali Ağala), Akmemetle, Altınla, Arapüsenle, Amatşatırla, Aybekle, Acıgarala, Açıkla, Acemle, Allıla,(Kırmızıla), Amatçıla, Alibeyle, Abdil Hocala, Aşgelle, Almanla, Abdullah Çavuşla, Abıkla, Abdalla, Amadelle, Azgınla, Akbaşla, Akanla, Alifle(Ali Efele), Amadala(Ahmet Ağala), Akçala, Becerikle(Makina ile güzel işleme yaptıklarından), Bostancıla, Beyhafızla, Bebe Nihatla, Beyle, Burdurla, Bezirgânla, Bal Hocala, Benlile, Bodukla, Batakçıla, Bodirle, Baltalla, Bicille, Barıtla, Bodlımmala, Besscile, Bakkalla, Bağcıbaşla, Bebe Sadıkla, Badakla, Bozbeyle, Balsarıla, Bahadırla, Beyazla, Bağrıaçıkla, Ballıla, Başerle, Beylecele, Camızla(Camız- manda yetişdirdiklerinden), Cinibizle(Buldan’ın kuruluşunda ilk yerleşen ailelerden olduğu rivayet edilen Cınıbız’lar geldikleri söylenir), Çerkezle, Çıkrıkçıla, Çürükle, Çömenle, Çikinle, Çopurla, Çıltıkla, Çıkılıla, Çanlıla, Çırakla, Canbazla, Çil Üsenle, Çille, Çapıtla, Çil Osmanla,Caranla, Cevizcile, Çeltikle, Çokuzla, Çolakla, Çelebile, Çomukla, Cabala, Çakmakla, Çam Fadimele, Çobanla, Çönne, Çakırla, Çakıralile, Çapanla, Çakalla, Çil Ümmüle, Çil Etemle, Camgözle, Çolak Alile, Çıngıllıla,   Duranla, Duran Alile, Dudula, Demircile, Deşdimanla, Darakçıla, Dıgıdıkla, Dağcıla, Damgacıla, Durasılla, Derviş Mehmetle, Dervişle, Donsuzla, Devecile, Dellalla, Dumballa, Deymancıla, Dorula,Değirmencile, Dombayla, Dilmitle, Dametle, Domdomla, Deli geçirle, Dilborlula, Ekmekçile, Evyakanla, Eşmelile, Edelolula, Ekşiirle, Ekşile, Eksinle, Eldireklile, Eskicile, Eklile, Enigöllüle, Evlekle, Emninne, Esetle, Elbisecile, Fakirle, Feritle, Fakı Hocala, Fezile, Faikle, Fetcile, Gümülle, Gök Bekirle, Goca Mütüle, Gadirle, Gaymakla, Gariyenle, Gedikle, Geyikle, Gar Osmanla, Gazangıranla, Gediriklile, Gariple, Gocula, Genç Osmanla, Güllüle, Garıvelle, Galaycıla, Göbeklile, Gurula, Garamatla, Gocu Efele, Gara Molla, Garelle, Gözlelile, Gökcüle, Garı sululla, Gassecile, Gabakla, Garadabanla, Goconla, Gubala( Kabadayı), Güneylile, Gökçedağla, Gözü açıkla, Gabdanna, Gırhalle, Gille, Guzula, Gatırcıla, Gadıyoranla, Ganatla, Gübürle, Gaşıkçıla, Gedizlile, Gömbüle, Garagaşla, Hacı Mustafula, Hacımollala, Hacı İsmaille, Hacıgırla, Hacıgarala, Hacıarpla, Hacımuttikle, Haceple( Hacı iyiple), Hamamcıla, Hattatla, Hasan Çavuşla, Hocala, Haydarla, Hotunla, Halılla, Haleplile, Havulucula, Hasanusdula, Hüllüle, Halil paşala, Hacel yusufla, Hoşgörle, Hurşitle, Haciple, Helvacıla, Hacıvatla, Hafızla, Hanım Osmnala, Hallala, Hastala, Hacıkarcıla, İzzet usdula, İsmelle, İnce garala, İnce Osmanla, İdrisle, İzmirli Fatmala, İnekle, İşçile, İngilizle, İbanla, İyiple, İnce oğlanla, İlancıla, İşmelile, İğdelile, İbasıla, Kamsızla, Karadervişle, Kırmızıla, Kaçanla, Kuşla, Kurtalile, Karıla, Karcıla, Kavecile, Koçulla, Kabarıkla, Kelala(Kel ağala), Kenele(Tuğlacıla), Kabakla, Karaamatla, Karıyenle, Külahla, Kalaycıla, Karasulla, Kayserle, Kemikle, Kerimle, Kelefle, Kuzula, Kütahyalıla, Kasapla, Keskinle, Kilicile, Kapancıla, Köylüle, Kıncıla, Kadiralile, Kokunla, Kutupla, Kelle, Kayanla, Keleşle, Kuyrukçula, Kazakla, Korukla, Karnı yarıkla, Körsüleymenla, Kolağasıla, Kancıkla, Karadonla, Lütfile, Lazla, Mıkırla, Montukla, Memişle, Mustakla, Mollaamatla, Mutala, Munkurla, Mamutla, Moramıtla, Mercanla, Mülayimle, Metelikçile, Melekle, Mocula, Mollahebiple, Molla Osmanla, Muskacıla, Musasalile, Neciple, Nazla, Nalincile, Nizamna, Nenekemalle, Nalbantla, Nazlıla, Ovralla, Osmanbeyle, Okgalıla, Otuzla, Osmanna, Oflula, Ocakcıla, Orupalla, Onbaşıla, Omarusdula, Ovalıla, Örüzgele, Öküzle, Ödelle, Onbinle, Postalla, Pampırla, Paşelle, Peştimalcile, Pepeyle, Pirile, Ragıpla, Sokullula, Sazaklıla, Saraçla, Sarıla, Sarıoğlanla, Selimle, Sarı hafızla, Sarı Hebiple, Sepetçile, Sepetle, Sabirle, Sürenle, Sağırla, Serekle, Sakarla, Sicimle, Semercile, Sineklile, Sinemacıla, Sadıkla, Sayıla, Sinirlile, Sırlıla, Sedele(Serdarlar), Sarı Amatla, Soğanla, Serezlile, Seymanla, Solaklar, Sucula, Samancıla, Şahanla, Şöförle, Şah Alile, Şibille, Şerifle, Şeytanla, Şırlakla, Şılakla, Tarakla, Tavacıla, Tıkla, Taşçıla, Tığlıla, Tıkrla, Tekelile, Tokula, Tokgarıla, Tepesidelikle, Tosunla, Tokacıla, Tekel, Tezile, Tabakla, Tek Hasanla, Tülle, Tenekecile, Teknecile, Tengizle, Tirelle, Teyyarecile, Tunalıla, Tomanna, Tokelle, Toketlile, Topal Fevzile, Topal Amatla, Urgancıla, Uzun hocala, Uyanla, Ümmetle, Üsemlile, Ülfelle, Veliala, Veyselle, Velçile, Yogancıla, Yirmi beşbinliklile, Yedilile, Yörük Alile, Yoldaşla, Yedibenlile,  Yakubala, Yenicelile, Yanıkla, Yuluksuzla, Yeşille, Yarangümelile, Yılancıla, Yoğurtlula, Yapıcı Hasanla, Zalmanla, Zırla, Zoola, Zındancıla
D- DUALAR
Allah zihin açıklığı zersin, Allah işlerini ağsan getirsin. Allah gönlün muradını versin. Allah uzun ömürler versin. Allah yatak yasırı etmesin. Allah birini bin etsin. Allah hacet kapıları açsın. Allah kıymet bilecek yerlere düşürsün. Allah ev bağ sahibi etsin. Allah nasip açıklığı, kıymet gürlüğü versin. Allah el eline muhtaç etmesin. Allah eline diline düşürmesin. Allah ömürle vesin. Allah ak yazıla yazsın. Allah ağlatmasın. Allah kesene bereket versin. Allah evine buğday yağdırsın. Allah yataklara yatırıp kapılara baktırmasın. Allah güldürsün. Allah kimseyi kimseye muhtaç etmesin. Allah görünmez kazalardan korusun. Allah günahlarını affetsin. Allah senden razı olsun. Allah sevdiklerinden ayırmasın, sevdiğine kavuştursun. Allah kem nazarlardan saklasın. Allah seni gönendirsin. Allah hacı ekmekleri yedirsin. Allah yol açıklığı versin, Allah yol selamatlığı versin. Allah evlat mürüvetleri göstersin. Allah cancazını almasın, Allah defterini dürmesin. Allah dermansız dertler vermesin. Allah ne muradın varsa versin. Allah kör şeytana uydurmasın. Allah dilini ağsan getirsin. Allah işlerini ras getirsin göndersin. Allah analı babalı büyütsün. Allah kendini bilenlere düşürsün. Allah beş vaktini gılana düşürsün. Allah bütün nikâh versin, Allah hacı garısı etsin. Allah günahlarımızı kusurlarımızı affetsin. Allah cennet kapıları açmak nasip etsin. Allah fakir edipte zengine muhtaç etmesin. Allah namerde muhtaç etmesin. Allah dert verip derman aratmasın. Allah helal süt emmişlere düşürsün. Allah al başlı gelinler etsin. Alnın açık yüzün pak olsun. Avuçladığın toprak sarı altın olsun. Birin bin olsun. Büyük adamla ol hacılara git. Başın pınar, ayağın göl olsun. Başın dert görmesin. Cehennem yüzü görme. Çok yaşa varol. Çoluk çocuğun mürüvvetini gör. Devletin gür olsun, dölün gür olsun, dumancığın doğru tütsün. Doğullala düğünün olsun. El öpenlerin çok olsun. Elin ayağın dert görmesin. Evlat ferahları gör. Alin hayırda, dilin Kuran da olsun. Elin ayağın gırılmasın. Evlat mürüvetleri gör, evlat acıları görme. Ferah gaveleri olsun, ferah şerbetleri olsun. Gençlikte ölüm, gocalıkta zulüm görme. Gölgen goyu olsun, gür kısmetli ol, kısmetin bol olsun. Hacı garıları ol. Kazasız, belasız yaşa. Nur göllerinde yat. Nur içinde yat. Naha yoklar olma emi. Naha ömürcüğün çok olsun. Naha goca adamla ol. Naha goca garı ol. Naha al gelinle ol. Ömrün uzun olsun. Sağ ol, sağlıcakla kal. Selametle git gel. Tuttuğun altın olsun. Tanrı yardımcın olsun. Toprağı ağır gelmesin.
(Devam edecek)