[email protected]
Değerli Buldanlılar,
Gazetemizin siyah beyaz Buldan fotoğrafları köşesinde kalması için bu ay orijinalleri arşivimde bulunan 7 adet fotoğrafı sizlerle paylaşıyorum. 7 adet fotoğrafın 5 tanesi kendi aile büyüklerimden kalan fotoğraflardır. 2 tanesini ise araştırma yaparak birini Ankara’daki bir sahaftan diğerini ise İstanbul’daki bir başka sahaftan satın aldım.
Bu değerli Buldan fotoğraflarından Ankara’daki sahaftan satın almış olduğum fotoğraf, Buldan Hastanesi’nin (Aşağı Hastane) ilk halinin fotoğrafı. (2 No’lu fotoğraf) O tarihte adı Buldan Dispanseriymiş. Çünkü bu fotoğrafın daha doğrusu o tarihlerde foto kart olarak kullanılan bu resmin arka yüzünde Buldan tarihinde iz bırakmış, yukarı hastanenin yapılmasında büyük pay sahibi Dr. Abdullah Sayıner’in kendi el yazısı ile yazdığı şu ifadeler yer alıyor: ‘’ Kardeşim Zühtü Bey’e Buldan dispanseri hatırası 15.12.929 İzmirli Doktor Abdullah’’. Anlaşılıyor ki, Dr. Abdullah Sayıner, Buldan’da görev yaptığı ilk yıllarda hastane resminin olduğu bu foto kartı 15 Aralık 1929’ da bir arkadaşına posta yoluyla göndermiş.
İstanbul Kadıköy’deki bir başka sahaftan satın aldığım fotoğrafta ise tarih yok. Ama 1930’lu yıllara ait olduğunu tahmin ediyorum. Genel bir Buldan manzarası. (3 No’lu fotoğraf) Fotoğrafın arka yüzünde kimin tarafından yazıldığı belli olmayan şu ifadeler yer alıyor: ‘’Buldan Çayırderesinden Buldan’ın bir kısmının görünüşü’’ Fotoğraftaki en belirgin yer yine Aşağı Hastane’nin eski hali. Ayrıca dikkatle bakılırsa bu fotoğrafta Abbas Camii’nin minaresinin eksik olduğu göze çarpıyor. Sanırım onarım halinde. Ayrıca Abbas Camii ile Çarşı Camii arasında fazla yapılaşma olmasa gerek ki, eski Hükümet Konağı ve Çarşı Camii açık olarak gözükmekte. Buldan’ın çok sayıdaki eski tarihi evleri bu fotoğrafta görülüyor. Bunların içinde çocukluğumuzda manolyalı ev olarak bilinen Abbas mevkiindeki muhteşem Ragıplar Konağı (Ragıp Tarakçıoğlu Konağı) olanca ihtişamıyla fotoğrafta yer alıyor. Fakat ne yazık ki gerek Ragıplar Konağı gerekse Aşağı Hastane binası maalesef yıkıldılar ve yerlerine betonarme binalar yapıldı. Buldan’da bunlar gibi nice tarihi yapı bilinçsizlik nedeniyle kaybedildi. Şu an ayakta kalanları düşündükçe ve bu konuda gerek yöneticilerde gerekse halkta bir restorasyon bilincinin oluştuğunu gördükçe yine de buna şükür diyebiliriz.
Aile büyüklerimden miras olarak kalan diğer fotoğraflardan 1 No’lu fotoğraf Aşağı Hastane’nin cepheden çekilmiş resmi. 1930 lu yıllara veya biraz daha sonrasına ait olabilir. Çünkü Dr. Abdullah Sayıner imzalı 1929 tarihli Hastane fotoğrafı ile bu fotoğraf arasında farklılıklar var. Fotoğrafların çekildiği açı hemen hemen aynı. Havuz ve ortadaki büyük çam ağacı her ikisinde de aynı şekliyle ve yerinde görünüyor. Ama bu fotoğrafta hastane binasının yenilenmiş ve güzelleşmiş olduğu, önüne bahçe içine doğru yürüme yolu yapıldığı, ilk fotoğraftaki havuzun arkasında duran yamuk çam ağacının bu fotoğrafta olmadığı göze çarpıyor. Bahçe içindeki bu muhteşem yapı, bahçesi, yürüme yolu, bahçesindeki elips biçimindeki havuzu ve havuzun ortasındaki fıskiyesi ile gerçekten tam da kartpostala uygun. Avrupa ülkelerinden birinde olsaydı bu bina büyük bir özenle korunurdu. Ama bizde öyle olmadı. 1980 lerde maalesef yıkıldı ve yerine şu anki betonarme hastane binası yapıldı. Keşke bu bina yıkılmayıp restore edilseydi, yanına yeni ek binalar yapılarak hastane yerleşkesi genişletilseydi ve bu tarihi yapı yok olmasaydı diye hayıflanmamak elde değil.
Bu fotoğrafın arkasında herhangi bir yazı yok. Ama bir damga var. Bu damgada ‘’HimayeiEtfal Cemiyeti Boldan Şubesi’’ yazıyor. Himaye-i Etfal Cemiyeti, Kurtuluş Savaşı'nda öksüz ve yetim kalan çocukların korunması, bakımlarının sağlanması, eğitilmesi ve yetiştirilmesi amacıyla 30 Haziran 1921 tarihinde Mustafa Kemal tarafından kurulmuştur. Sonraki yıllarda adı Çocuk Esirgeme Kurumu olmuştur. Himaye-i Etfal Cemiyeti, Kurtuluş Savaşı günlerinde özellikle yetim çocuklara açılan bir güven kapısı olmuştur. Bu foto kart da sanırım bu kuruma yardım amacıyla basılmıştır diye düşünüyorum. Buldan isminin o tarihte Boldan olarak geçtiği de dikkat çekmektedir.
5 No’lu fotoğrafta da bir bağ evi manzarası gözükmekte ve arka yüzünde yine aynı damga yer almaktadır.
4 No’lu fotoğraf ise Zafer İlkokulu’nun ilk binası. Cumhuriyetin ilk yıllarında bir milli bayram günü. Okul binası bayraklarla ve ağaç dallarıyla süslenmiş. Öğretmenler ve öğrenciler birlikte okulun önünde bu hatıra fotoğrafını çektirmişler. Ön sırada yerde en küçük izci birliği olan yavrukurtların oturduğu görülüyor. Kenarda beyaz kıyafetleri içinde belli ki bir gösteri için hazırlanmış kız öğrenciler göze çarpıyor.
Fotoğrafın arkasında eski Türkçe bir yazı var. Harf devriminin 1 Kasım 1928’ de yapıldığı düşünülürse bu fotoğraf hemen onun öncesine ait olabilir diye düşündüm. Eski Türkçe bu yazıyı gazetemizin Genel Yayın Yönetmeni İbrahim Acıkara, Buldan Güngör Cerit İmam Hatip Ortaokulu’nun Sayın Müdüründen rica ederek tercüme ettirdi. Eski Türkçe yazıda şu ifadelerin olduğu anlaşıldı: ‘’23/4/1928 Pazartesi günü Buldan Zafer Mektebi talebesi bayram ederler. 23 Nisan 1928’’ Bir 23 Nisan Bayram kutlamasının ne kadar güzel yapıldığı, Buldanlı çocukların gururla fotoğrafta yer aldıkları ve ayrıca Zafer İlkokulu’nun ilk binasının ne kadar güzel olduğu gözlerden kaçmıyor.
6 ve 7 No’lu fotoğraflar ise Buldan Göğüs Hastalıkları Hastanesi yani Yukarı Hastane’nin açılış gününe ait. Dönemin Başbakanı Adnan Menderes, mülki erkân ve açılışa katılan Buldanlılar bu fotoğraflarda yer alıyor. 7 No’lu fotoğrafın arkasında şu ifade yazıyor: ‘’Üsteki doğrulmuş olan Aliefe Salih’’
Selam ve sevgilerimle.